6 Chiến lược thiết kế thụ động giảm tác động của đảo nhiệt đô thị

Khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, tác động của các đảo nhiệt đô thị – từng được coi là mối đe dọa vô hình đang ngày càng trở nên rõ rệt và nguy hiểm hơn. Nơi có các khu dân cư đô thị có thể nóng hơn 10 – 20 độ so với vùng nông thôn. Các chiến lược thiết kế thụ động, sử dụng yếu tố tự nhiên và giải pháp kiến trúc để duy trì sự thoải mái mà không sử dụng nhiều năng lượng đang ngày càng trở nên quan trọng. 

Nhiệt độ tăng khiến các thành phố ở UAE và Ấn Độ phải đối mặt với những thách thức chưa từng có trong việc duy trì không gian đáng sống. Tác động của hiệu ứng đảo nhiệt đô thị ngày càng trầm trọng thêm những điều kiện này ở thành phố và khu vực đông dân, đặc biệt là làm gia tăng sự khác biệt về ứng suất nhiệt ở khu vực đô thị so với môi trường nông thôn và ngoại ô. 

Dưới đây là những chiến lược thiết kế thụ động được nghiên cứu và áp dụng UAE và Ấn Độ nhằm giảm thiểu tác động của đảo nhiệt đô thị, mang lại cuộc sống cho người dân. 

• Phương pháp làm mát nhiều lớp 

Một trong những chiến lược thiết kế thụ động được Abu Dhabi – vùng có khí hậu tương đối nóng thực hiện thí điểm trong các dự án là làm mát nhiều lớp. Giải pháp bao gồm che nắng, làm mát bay hơi, làm mát dẫn nhiệt và làm mát đối lưu. 

Các dự án được thiết kế để tạo ra “khu vực mát mẻ” tối ưu hóa sự thoải mái của người sử dụng trong thời gian cao điểm. 

• Cấu trúc che nắng sáng tạo

Ở UAE đang triển khai các cấu trúc che nắng theo chiều dọc. Các cấu trúc này được thiết kế để bảo vệ người đi bộ khỏi cả ánh nắng mặt trời góc thấp và góc cao, đồng thời tạo nên những không gian cộng đồng thú vị. Các thiết kế thường lấy cảm hứng từ kỹ thuật truyền thống, chẳng hạn phương pháp dệt Al Sadu.

• Sử dụng vật liệu và thực vật một cách có chiến lược

Một giải pháp chiến lược thiết kế thụ động khác là sử dụng vật liệu và thực vật. Ở đây có thể là gạch lát bê tông nhẹ và tường nhôm. Ngoài ra, cây xanh cũng được kết hợp để tạo ra vi khí hậu mát mẻ hơn so với bối cảnh xung quanh. 

• Tản nhiệt truyền thống

Ở Ấn Độ, một số thị trấn và thành phố theo truyền thống sử dụng Baolis hoặc giếng bậc thang – một giải pháp lâu đời vừa bổ sung nước ngầm vừa làm mát môi trường một cách tự nhiên. Là trung tâm, baolis trong lịch sử đã gắn kết các cộng đồng lại với nhau, thúc đẩy các mối liên kết và giải nhiệt hiệu quả. Việc phục hồi cấu trúc này góp phần trẻ hóa các nguồn nước hiện có, tái hòa nhập chúng vào môi trường đô thị, tác động mạnh mẽ đến việc hạ nhiệt độ và hình thành các mối quan hệ xã hội quan trọng. 

Ở cấp độ quy hoạch tổng thể, việc phân bổ diện tích bề mặt cho các khu vực xây dựng và không gian mở phải dựa trên tiềm năng thẩm thấu của nước nhằm mục đích tối đa hóa các nỗ lực bảo tồn nước tại địa phương. Cơ sở hạ tầng hiện đại có thể kết hợp các đặc điểm của nước và thảm thực vật như các bồn chứa nhiệt ở khu đô thị, cung cấp nước ngầm như một phần thiết yếu của quá trình phát triển. 

• Khả năng chịu nhiệt của tòa nhà

Khi các tiêu chuẩn và xếp hạng công trình xanh đang được ưu tiên trong ngành xây dựng thì bạn cũng có thể thực hiện bằng cách giảm nhiệt trong công trình và chính khu phố của mình. 

Giải pháp áp dụng là tránh ánh nắng mặt trời tác động trực tiếp ở mặt tiền, kết hợp với mái hiên nhô ra và màn chắn đục lỗ. Ban công trồng và sân thượng trồng thêm cây xanh cũng là một chiến lược thiết kế thụ động bảo vệ không gian nội thất khỏi sự hấp thu nhiệt trực tiếp. 

• Kêu gọi cộng đồng cùng tham gia 

Để mang đến những lợi ích lâu dài đến sự phát triển của công trình, của khu phố hay thành phố đang sống thì cần tiếp cận các giải pháp mang tính tổng thể từ quy hoạch đến thiết kế. Theo truyền thống, các cộng đồng người Ấn Độ sở hữu kiến thức vốn có về việc xây dựng bờ kè theo cách giảm thiểu sự hấp thụ nhiệt và cùng nhau duy trì lớp phủ xanh tại địa phương. 

Việc kêu gọi cộng đồng cùng tham gia vào kế hoạch là rất quan trọng để làm giảm tác động của đảo nhiệt đô thị. Khi mọi người đều chủ động tạo ra và duy trì sự thay đổi từ sinh hoạt, lối sống thì có thể thúc đẩy một tương lai sống khỏe, xanh và bền vững hơn. 

Cả UAE và Ấn Độ đều đang triển khai các chiến lược thiết kế thụ động để chống lại tác động của nhiệt độ cao và tạo ra không gian đô thị bền vững. Dù có những điểm khác biệt từ môi trường, lối sống, tư duy nhưng những giải pháp trên cũng rất đáng để chúng ta học hỏi và ứng dụng vào thực tế tại Việt Nam.